30 godina Regionalnog centra za talente Nis

Otvori tekst u PDF formatu ovde.

Razgovor sa doc. dr Draganom Topisirovićem, direktorom Regionalnog centra za talente Niš, povodom 30 godina rada Centra u Nišu

U Nišu je 1991. godine formiran Republički centar za talente iz oblasti računarstva i informatike. Osnivači, odnosno potpisnici samoupravnog sporazuma o osnivanju ovog centra su bili: Centar za razvoj naučno-tehničkog stvaralaštva mladih Srbije, Skupština opštine Niš, Univerzitet u
Nišu, Fondovi osnovnog i srednje usmerenog obrazovanja i Elektronska industrija Niš, odnosno Fabrika „Ei Računari“.

Fabrika „Ei Računari“ je tada razvila prvi školski računar Pekom 32 i 64, i računarske učionice koje su krajem 80tih godina omugućavale kominikaciju nastavnik- učenik i sve škole u Nišu a i većina škola u Srbiji su bile opremljaene ovim računarskim učionicama i sistemima za distribuciju video signala. Naravno, odmah za ovim nivoom IK tehnologije došli su i prvi personalni računari itd., pa se došlo na ideju o potrebi osnivanja centra za talente iz oblasti računarstva i informatike gde bi nadareni učenici mogli da usavršavaju svoja znanja iz oblasti računarstva i informatike.

Tragajući za optimalnim oblicima organizovanja, boreći se sa neprestanim prostornim i materijalno-finansijskim problemima, težeći da izbegne zamke uključivanja u aktivnosti političkih dešavanja, ovaj centar 1993. godine prerasta u Centar za razvoj naučno-tehničkog stvaralaštva mladih Niša-Centar za talente Niš sa ciljem da bude organizacija koja će objedinjavati sve aktivnosti oko rada sa nadarenim i talentovanim učenicima, organizovati sva takmičenja u našem gradu i okruženju, imati jedinstvenu bazu podataka svih talentovanih učenika itd. Slične transformacije su se desile sa još nekim centrima u Srbiji u to vreme. Od 1999.godine, ovaj centar se transformiše u Regionalni centar za talente iz prirodnih i tehničkih nauka, odnosno prerasta u ustanovu Regionalni centar za talente Niš.

Prvi rukovodilac centra za talente u Nišu bio je mr Aleksandar Kocić, zatim mr Radoslav Milovanović, zatim Milentije Maksimović, dr Dragan Topisirović.
Na osnovu programskih sadržaja i ideje formiranja Republičkog centra za talente iz oblasti informatike i računarstva Nišu, koji je bio preteča kasnijem formiranju sličnih centara u Užicu, Zemunu, Čačku i Boru, ali za druge naučne discipline, od strane ovih centara i Centra za razvoj naučno-tehničkog stvaralaštva mladih Srbije, 1996. godine nastaje Republički centar za talente iz prirodnih i tehničkih nauka, koji 2000. godine prerasta u ustanovu Republički centar za talente.

Iz napred navedenog se vidi da je centar na početku svog delovanja obuhvatao naučne discipline iz prirodnih i tehničkih nauka, dok danas, pored ovih disciplina značajno mesto pripada i društvenim i humanističkim naukama i umetničkom stvaralaštvu mladih.

Program rada centra za talente obuhvata rad učenika u grupama od po 20 učenika po naučnim disciplinama. Iz te populacije učenika, oni koji imaju izraženu sklonost ka bavljenju naučno-istraživačkim radom dobijaju mentore, pod čijim patronatom ulaze u Program metodologije uvođenja mladih u naučno-istraživački rad. Upoznaju se sa metodima izbora tema za istraživanje, njihovoj obradi, načinu prezentiranja rezultata istraživanja, korišćenju literature i sl. U ovim aktivnostima od strane Regionalnog centra za talente angažovan je veliki broj saradnika sa Univerziteta u Nišu, Instituta za javno zdravlje Niš, Istorijskog muzeja, osnovnih i srednjih škola sa područja koje svojim radom pokriva Centar. Njihov broj je preko 50. Nismo u mogunosti da pobrojimo sve saradnike ali želimo da istaknemo profesore sa PMF Niš, prof. dr Radoslav Dimitrijević, prof dr Volođa Rakočević, Miloš Milosavljević, prof. dr Slaviša Stamenkovićć, sa Medicinskog fakulteta, prof. dr Maja Nikolić prof. dr Branislava Kocić, prof dr Zoran Veličković, prof dr Zoran Milošević sa Elektronskog fakulteta u Nišu prof. dr Vančo Litovski, prof dr Živko Tošić , prof dr Branimir Đorđević, prof. dr Predrag Petković, prof dr Milena Stanković, prof. dr Dragan Janković, prof dr Dragan Mančić, doc. Dr Marko Dimitrijević, sa Filozoskog fakulteta doc. Dr Gordana Stojić prof. dr Natalija Jovanović, prof. dr Ivan Cvetanović, prof. dr Dušan Stamenković, prof. dr Slavko Milojković, dipl.psiholog i značajan broj drugih saradnika, npr. Iz Istorijskog muzeja prof. Radoje Kostić, Jovan Mladenović, Instituta za javno zdravlje Niša i dr. Tu su nezaobilazno i profesori gimnazije „Svetozar Marković“, „Bora Stanković“, „Stevan Sremac“, „9. Maj“, ETŠ „Nikola tesla“ i „Mija Stanimirovi“, Gimnazije Pirot, Aleksinačke gimnazije, Gimnazija Prokuplje i Kuršumlija, Gimnazije Priština iz Lapljeg sela i velikog broja osnovnih škola sa područja Nišavskog, Topličlkog i Pirotskog okruga i Kosova i Metohije.
Značajno je napomenuti da učenici za proteklih 30 godina rada Centra nisu plaćali nikakve trokove pohađanja svih aktivnosti u Centru, kao ni troškove odlaska na takmičenja.

Centar u Nišu je najpre radio u prostorijama fabrike Ei „Računari“, ul. Maksima Gorkog bb, a potom na Univerzitetu u Nišu, Univerzitetski trg br. 2. Od 1997. godine Regionalni centar za talente Niš se nalazi u objektu Dečijeg kulturno obrazovnog i rekreativnog centra Niš u Čairu. Prostorije koje je Centar za talente Niša koristio početkom 90-tih godina prošlog veka zajedno sa Narodnom tehnikom Niša i Centrom za razvoj naučno-tehniškog stvaralaštva mladih Niša, bile su u ul. Koste Stamenkovića br. 4, vraćene su predhodnim vlasnicima i dr.

Danas, ponovo se vode razgovri sa Univerzitetom u Nišu, da se ponovo dodeli prostor za rad Regionalnom centru za talente Niš, čime i Univerzitet ostvaruje jednu od svojih bitnih delatnosti a to je briga o naučnom podmlatku. Međutim, ovi razgovori teku sporo, čime se ne podržava obaveza rada na podsticanju i razvoju naučnog-podmlatka pa centar samostalno radi na rešenju prostora za rad.

Ako imamo u vidu da je u periodu 1997.godine-2001. godine, aktivnosti Regionalnog centra za talente pohađalo u proseku 800 učenika osnovnih i srednjih škola Niša i susednih opština Nišavskog okruga, kao i da je bilo evidentirano na godišnjem nivou blizu 150 učenika iz Pirotskog okruga i blizu 100 učenika Topličkog okruga, može se videti da je u radu Regionalnog centra za talente Niš, bio zastupljen veliki broj učenika u različitim naučnim disciplinama. Značajno je napomenuti da su u ovom periodu a i kasnije polaznici škola bili učenici skoro svih osnovnih škola iz Niša, a da su od srednjih škola bili pored učenika niških srednjih škola, bili i učenici osnovnih i srednjih škola iz Pirota, Prokuplja, Blaca i Kuršumlije, Doljevca, Merošine, Gračanice itd. Ovi podaci govore da je preko 10.000 učenika osnovnih i srednjih škola prošlo kroz obrazovne aktivnosti Centra a preko 1.000 učenika imalo je svoje stručne i naučno istraivačke radove koje su prezentovali na takmičenjima i simpozijumima.

U periodu 2001. do 2008. godine, prosečan broj polaznika škola i nastavnih sadržaja Regionalnog centra za talente Niš je bio oko 250 učenika šestih, sedmih i osmih razreda osnovnih škola, učenika srednjih škola i studenata. Školske 2010/11. godine taj broj je 228, a školske 2011/12. godine 235 učenika osnovnih i srednjih škola, a i danas se broj evidentiranih učenika za rad u centru kreće u tim okvirima.
Prosečan broj učesnika regionalnih smotri i takmičenja je bio oko 100 takmičara, dok je prosečan broj onih koji su se kvalifikovali za učešće na republičkim takmičenjima i smotrama bio između 35 i 60 učenika i studenata.

Regionalni centar za talente Niš je 1998. godine bio i organizator jubilarne 40-te Republičke smotre naučno-tehničkog stvaralaštva mladih Srbije, i to je do tada pa i do sadašnjih dana bila najbolje organizovana smotra. Na ovoj smotri i takmičenju, učestvovalo je 600 učenika osnovnih i srednjih škola iz čitave Srbije, a u organizaciji i radu takmičenja bilo je angažovano oko 300 prosvetnih radnika, koji su bili mentori, članovi komisija, organizatori itd, Takmičenje je bilo organizovano u Gimnaziji „Svetozar Marković“ i na Elektronskom fakultetu Niš, koji je i do sada bio glavno mesto za organizaciju i realizaciju nastavnih sadraja i regionalnih takmičenja.

Značajno je pomenuti da je u radu sa nadarenim i talentovanim učenicima i studentima prisutan čitav niz aktivnosti sa Univerzitetom u Nišu, Elektronskim fakultetom, Medicinskim fakultetom, Filozofskim i Prirodno matematičkim fakultetom, srednjim i osnovnim školama, jednim brojem privrednih preduzeća, Narodnim muzejem u Nišu, Institutom za javno zdravlje u Nišu i drugim organizacijama i institucijama. Ove aktivnosti stalno treba unapređivati, a sve u cilju stvaranja boljih preduslova za bavljenje naučno-istraživačkim radom talentovanih pojedinaca.

Polaznici škola Regionalnog centra za talente Niš redovno su osvajali najviša priznanja u okviru smotri na nivou Republičkog centra za talente, ali i na republičkim i ranijim saveznim takmičenjima u organizaciji strukovnih udruženja matematičara, fizičara, biologije, hemije i drugih disciplina, a čiji su organizatori bili i Ministarstvo prosvete naše Republike. Znčajni rezultati su postizani i na Balkanijadama i drugim svetskim takmičenjima.

Nije bez značaja napomenuti da se jedan broj polaznika sada nalazi na radnim mestima na niškim fakultetima poput prof. Dr Marka D Petkovića, prof dr Niko Radulović, dr Biljane Arsić, dr Miloša Petković, Lazara Krstić, koji je bio ministar finansija u Vladi republike Srbije, Lazara Stojkovića, i dr, kao i npr. Luke Radičevića iz mlađe generacije koji je sada u Sloveniji i dr.

Radio Niš, „Narodne novine“, Niška televizija i Belle Amie televizija, kao i ostala sredstva informisanja, lokalne i regionalne TV stanice redovno su pratile aktivnosti Regionalnog centra za talente Niš. Ove aktivnosti su imale izvanredan stimulativni i afirmativni karakter za rad kako nadarenih i talentovanih pojedinaca, tako i za njihove mentore, škole i sredine iz kojih potiču, njihove porodice. U tom pravcu treba izgraditi i nove mehanizme prezentiranja stvaralaštva mladih, kroz razne vidove informativnih i emisija stručnog karaktera.

Iz svega napred iznetog, nesporno je da dosadašnje rezultate u radu sa talentovanim učenicima i studentima zavređuju pažnju i da taj nivo rada treba stalno unapređivati, uspostavljati i razvijati saradnju sa sličnim organizacijama u svetu, i pozitivna iskustva ugrađivati u našu metodologiju rada sa talentovanim učenicima i studentima i tako pronalaziti nove forme i metode rada, koje će dati još bolje rezultate rada. Na taj način, potvrdiće se dosadašnja praksa, da navedeni sistem ne predstavlja zatvoreni sistem već se može u funkciji daljeg razvoja stalno dopunjavati i unapređivati njegov rad.

Od 2003. Godine Vlada Republike Srbije j preuzela osnivačka prava nad Republičkim centrom za talenze i sistemom regionalnih centara za talente. Međutim, možemo da konstatujemo sa žaljenjem da se uloga Vlade republike Srbije u finansiranju i drugim osnivačkim pravima nije realizovala.

Međutim značajno je napomenuti da je Ministrastvo prosvete nauke i tehnološkog ravoja je finansijski pomagalo realizaciju programa rada Regionalnog centra za talente Niš a poslednjih nekoliko godina zahvaljujući donacijama nemačke firme „Messer“ realizovane su programske aktivnosti Regionalnog centra za talente Niš. Grad Niš nije u dovoljnoj meri ni finansijski ni materijalno pomagao rad Centra za talente u Nišu.

To nije bio razlog da Regionalni centar za talente Niš i ostali centri za talente naše Republike prekinu sa radom i pored stalnih finansijskih, prostornih i drugih problema sa kojima se susrećemo u radu. Polaznici centara za talente ovu problematiku nisu osetili. Njima je omugućavano u sladu sa raspoloživim uslovima da pohađaju nastavne sadržaje, pripremaju se i odlaze na takmičenja i dr., prezentuju svoje radove i postižu zapažene rezultate na takmičenjima i simpozijumima, prezentujući na taj način sebe i naš Grad.